Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η προσαρμογή της θερμότητας υπήρξε ένα από τα πιο ‘καυτά’ θέματα στην επιστήμη της αντοχής. Η προπόνηση σε ζεστό καιρό σύμφωνα με κάποιες (αλλά όχι όλες!) πρόσφατες μελέτες μπορεί να σε βοηθήσει να πας πιο γρήγορα όταν αγωνίζεσαι σε ψυχρές συνθήκες. Είναι σαν μια πιο «προσβάσιμη» έκδοση της προπόνησης στο υψόμετρο.
Όπως αποδεικνύεται, η αναλογία μεταξύ της προπόνησης στη ζέστη και της προπόνησης στο υψόμετρο, μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από μία σύμπτωση. Μία νέα δημοσίευση στο Frontiers της Φυσιολογίας εξετάζει τη ‘διασταύρωση εγκλιματισμού’ μεταξύ θερμότητας και υποξίας (αέρας χαμηλός σε περιεκτικότητα οξυγόνου που μπορείς να αντιμετωπίσεις στο υψόμετρο) και βρίσκει ότι η προπόνηση σε θερμό περιβάλλον για 10 μέρες μπορεί να βελτιώσει τις επιδόσεις σου στο υψόμετρο (προσομοιωμένο υψόμετρο). Αυτό είναι ενδιαφέρον από φυσιολογική άποψη και επίσης έχει κάποιες πιθανές πρακτικές εφαρμογές.
Η μελέτη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Coventry με επικεφαλή τον Ben Lee, περιλάμβανε 21 εθελοντές οι οποίοι χωρίστηκαν σε τρία γκρουπ: Προπόνηση σε θερμό περιβάλλον (40οC), προπόνηση σε προσομοιωμένο υψόμετρο (14% οξυγόνο που αντιστοιχεί σε υψόμετρο 3050 μέτρα) και στην ομάδα ελέγχου. Κάθε ομάδα έκανε 10 μέρες προπόνηση από 60 λεπτά ποδήλατο σε ένα μέτριο ρυθμό που αντιστοιχούσε στο 50% της VO2max, με μία σειρά από τεστ συμπεριλαμβανομένου 16 χιλιόμετρα ποδήλατο (ατομική χρονομέτρηση) στο προσομοιωμένο υψόμετρο, πριν και μετά την περίοδο προπόνησης των 10 ημερών.
Από πρακτική άποψη τα αποτελέσματα της προπόνησης ήταν αρκετά σαφή. Η ομάδα ελέγχου στο 2ο τεστ μετά την προπόνηση ήταν κατά μέσο όρο 31 δευτερόλεπτα πιο αργή, η ομάδα που έκανε προπόνηση στη ζέστη στο 2ο τεστ ήταν κατά μέσο όρο 2:02 λεπτά πιο γρήγορη και τέλος η ομάδα που έκανε προπόνηση στο προσομοιωμένο υψόμετρο στο 2ο τεστ ήταν κατά μέσο όρο 3:16 λεπτά πιο γρήγορη. Έτσι η ομάδα που προπονούταν στην υποξία είχε το καλύτερο αποτέλεσμα το οποίο ήταν αναμενόμενο. Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι η βελτίωση της ομάδας που προπονούταν σε θερμό περιβάλλον.
Εδώ είναι τα περάσματα των τριών ομάδων σε σχέση με τα χιλιόμετρα.
Το δύσκολο σε αυτού του είδους τις έρευνες είναι να υπολογίσεις τι έκαναν και τι δεν έκαναν οι εθελοντές για να πάνε πιο γρήγορα. Οι ποδηλάτες παίρνουν τις ίδιες προσαρμογές από τη ζέστη και την υποξία ή από δύο διαφορετικά σετ προσαρμογών που βελτιώνουν διαφορετικούς μηχανισμούς; Υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο για την θερμότητα και την υποξία, ή αυτές οι προπονήσεις ήταν απλά πιο αγχωτικές οδηγώντας έτσι τα υποκείμενα σε καλύτερη απόδοση;
Αυτά δεν είναι εύκολα ερωτήματα προς απάντηση, αλλά οι εξετάσεις αίματος και άλλες φυσιολογικές παράμετροι των υποκειμένων προσφέρουν μερικές πληροφορίες.
Σε κυτταρικό επίπεδο ένας από τους τρόπους που το σώμα αντιδρά στο στρες ονομάζεται ‘αντιμετώπιση θερμικού σοκ’ που χαρακτηρίζεται από μία αύξηση στα επίπεδα των πρωτεϊνών θερμικού σοκ που υπερασπίζονται τα κύτταρα από το στρες που προκαλείται από βλάβη. Παρά το όνομα, αυτές οι πρωτεΐνες που παράγονται ως απάντηση πολλών διαφορετικών στρες και όχι μόνο της θερμότητας. Αν επανειλημμένα προκληθεί αντίδραση θερμικού σοκ (όπως στην προπόνηση με ζέστη) το σώμα σου παίρνει το τελικό μήνυμα και αυξάνει τα επίπεδα ηρεμίας των πρωτεϊνών ‘θερμικού σοκ’.
Από υποξία επίσης προκαλείται μια αύξηση των πρωτεϊνών θερμικού σοκ, που είναι κάτι που θα μπορούσε να παρέχει ‘διασταύρωση εγκλιματισμού’ μεταξύ θερμότητας και υψόμετρου. Εδώ είναι τα επίπεδα της πρωτεΐνης θερμικού σοκ 72 (HSP72) πριν (λευκό) και (μετά) τις πρώτες προπονήσεις σε κάθε ομάδα.
Όπως ήταν αναμενόμενο η υποξία και το υψόμετρο προκάλεσαν μια ωραία αύξηση στην πρωτεΐνη HSP72, ενώ η ομάδα ελέγχου όχι.
Μετά από τις 10 μέρες προπόνηση το σώμα έχει προσαρμοστεί. Εδώ είναι τα ίδια δεδομένα (πριν) και (μετά) από την τελευταία (10η) προπόνηση:
Τώρα οι πρωτεΐνες θερμικού σοκ είναι έτοιμες πριν από την άσκηση, υποδεικνύοντας ότι τόσο η θερμότητα όσο και η υποξία επάγονται στην ίδια κυτταρική προσαρμογή.
Η πλήρης εικόνα για το πώς αντιδρά το σώμα στη θερμότητα και την υποξία εκτείνεται πολύ πιο μακριά από την αλλαγή μιας πρωτεΐνης. Αλλά αυτό, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα από τις ατομικές χρονομετρήσεις, προσφέρουν τροφή για σκέψη. Αν είναι να αγωνιστείς σε υψόμετρο και δεν έχεις την πολυτέλεια να βρεθείς για εβδομάδες σε κάποιο προπονητικό καμπ για προετοιμασία, ίσως κάποια προπόνηση σε θερμό περιβάλλον θα είναι μια χρήσιμη εναλλακτική λύση.
Πηγή: runnersworld.com
Επιμέλεια: Μιχάλης Καραγιώργος, Γυμναστής, Απόφοιτος ΤΕΦΑΑ.